Axit uric là gì?
Bản chất axit uric là một sản phẩm của quá trình chuyển hóa purin tự nhiên trong cơ thể mỗi chúng ta. Axit uric máu có nguồn gốc:
- Nội sinh khi các tế bào trong cơ thể chết đi, nhân của chúng sẽ bị phá hủy và chuyển hóa thành axit uric
- Ngoại sinh xuất phát từ các loại thức ăn động vật như thịt, cá , phủ tạng động vật, một số loại đậu và một số con đường chuyển hóa khác.
Nồng độ axit uric máu bình thường là khoảng 350mircromol/lit. Nếu nồng độ axit uric vượt quá ngưỡng trên thì gọi là tăng axit uric máu. Hằng này lượng axit uric được sản sinh ra trong cơ thể sẽ được đào thải 80% thận và 20% là qua đường tiêu hóa và mồ hôi.
Có rất nhiều nhân nhân gây tăng axit uric máu nhưng có thể gom lại thành 2 nhóm chính.
- Tăng tổng hợp axit uric qua đường ăn uống(Như do ăn quá nhiều phủ tạng động vật, hải sản, thịt đỏ và rối loạn chuyển hóa axit uric bẩm sinh).
- Giảm đào thải axit uric (như suy thận..)
Nguy cơ tăng axit uric máu
Ngay từ cuối thế kỷ 19, đã có những nghiên cứu về việc tăng axit uric máu có thể gây bệnh lý thận và tăng huyết áp. Tuy nhiên mãi đến thập kỷ 50 đầu những năm 60 mới được chú ý. Từ đó cho đến nay có thêm rất nhiều nguyên cứu có quy mô đã cho thấy vai trò của axit uric trong nhiều bệnh lý như tăng huyết áp, hội chứng chuyển hóa, bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não, đột quỵ não và sa sút trí tuệ có nguồn gốc mạch máu, tiền sản giật, bệnh thận… Mối liên quan giữa nồng độ axit uric máu với bệnh lý tim mạch (khi nồng độ Axit uric máu vượt quá ngưỡng nêu trên) mà còn xảy ra ở nồng độ bình thường tới ngưỡng cao (từ 310 – 330micromol/lít).
Tỷ lệ người lớn tuổi tăng huyết áp tiên phát không được điều trị đều có tăng axit uric máu chiến 25 – 60% và xấp xỉ 90% các trường hợp tăng huyết áp ở tuổi thanh thiếu niên. Những có tăng axit uric máu mà chưa tăng huyết áp thì tăng axit uric máu là một yếu tố tiên đoán tăng huyết áp sẽ xảy ra ở những đối tượng này. Thuốc làm hạ axit uric máu nhóm ức chế men xanthine oxidase giúp làm hạ huyết áp mới khởi phát ở tuổi thanh thiếu niên.
Nhóm bệnh lý mạch máu: Tăng nồng độ axit máu tăng cao ảnh hưởng đến chức năng của lớp tế bào nội mạc mạch máu, kích thích giải phòng các gốc tự do, hoạt hóa các chất trung gian của quá trình viêm, gây tăng kết tụ tiểu cầu, tạo các vi huyết khối, các phản ứng viêm mạn tính và về lâu làm tổn thương thành mạch máu.
Ngày càng gia tăng các bằng chứng cho thấy Axit uric có thể đóng góp vào việc xuất hiện các rối loạn trong hội chứng chuyển hóa. Trước đây, người ta cho rằng, nồng độ axit uric tăng cao trong hội chứng chuyển hóa là do cường insulin, vì insulin làm giảm tiết axit uric ở thận. Tuy nhiên, thực tế trong rất nhiều trường hợp, tăng axit uric lại xuất hiện trước cường insulin, béo phì và đái tháo đường. Ở các bệnh nhân đái tháo đường có tăng axit uric thì tỷ lệ biến chứng và tử vong cao hơn ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường không có tăng Axit uric.
Tăng Axit uric máu cũng đặc biệt có liên quan đến các bệnh lý mạch ngoại vi, mạch cảnh, tiền sản giật và chứng sa sút trí tuệ có nguồn gốc mạch máu. Các nghiên cứu cũng đã chứng minh được việc điều trị hạ axit uric góp phần làm ngăn ngừa hoặc giảm tiến triển của các bệnh lý này trên thực nghiệm và lâm sàng.
Mặc dù hiện nay chưa có một công trình khoa học nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề nay. Nhưng nhìn chung vào thực tiễn đã cho thấy vai trò của axit uic trong các bệnh lý huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, bệnh lý thận, tiền sản giật và việc kiểm soát nồng độ axit uric máu là hết sức cần thiết thông qua một chế độ ăn uống hợp lý, một lối sống lành mạnh và điều trị bằng các phác đồ hạ axit uric máu nếu cần.
Bản chất axit uric là một sản phẩm của quá trình chuyển hóa purin tự nhiên trong cơ thể mỗi chúng ta. Axit uric máu có nguồn gốc:
- Nội sinh khi các tế bào trong cơ thể chết đi, nhân của chúng sẽ bị phá hủy và chuyển hóa thành axit uric
- Ngoại sinh xuất phát từ các loại thức ăn động vật như thịt, cá , phủ tạng động vật, một số loại đậu và một số con đường chuyển hóa khác.
Nồng độ axit uric máu bình thường là khoảng 350mircromol/lit. Nếu nồng độ axit uric vượt quá ngưỡng trên thì gọi là tăng axit uric máu. Hằng này lượng axit uric được sản sinh ra trong cơ thể sẽ được đào thải 80% thận và 20% là qua đường tiêu hóa và mồ hôi.
Có rất nhiều nhân nhân gây tăng axit uric máu nhưng có thể gom lại thành 2 nhóm chính.
- Tăng tổng hợp axit uric qua đường ăn uống(Như do ăn quá nhiều phủ tạng động vật, hải sản, thịt đỏ và rối loạn chuyển hóa axit uric bẩm sinh).
- Giảm đào thải axit uric (như suy thận..)
Nguy cơ tăng axit uric máu
Ngay từ cuối thế kỷ 19, đã có những nghiên cứu về việc tăng axit uric máu có thể gây bệnh lý thận và tăng huyết áp. Tuy nhiên mãi đến thập kỷ 50 đầu những năm 60 mới được chú ý. Từ đó cho đến nay có thêm rất nhiều nguyên cứu có quy mô đã cho thấy vai trò của axit uric trong nhiều bệnh lý như tăng huyết áp, hội chứng chuyển hóa, bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não, đột quỵ não và sa sút trí tuệ có nguồn gốc mạch máu, tiền sản giật, bệnh thận… Mối liên quan giữa nồng độ axit uric máu với bệnh lý tim mạch (khi nồng độ Axit uric máu vượt quá ngưỡng nêu trên) mà còn xảy ra ở nồng độ bình thường tới ngưỡng cao (từ 310 – 330micromol/lít).
Tỷ lệ người lớn tuổi tăng huyết áp tiên phát không được điều trị đều có tăng axit uric máu chiến 25 – 60% và xấp xỉ 90% các trường hợp tăng huyết áp ở tuổi thanh thiếu niên. Những có tăng axit uric máu mà chưa tăng huyết áp thì tăng axit uric máu là một yếu tố tiên đoán tăng huyết áp sẽ xảy ra ở những đối tượng này. Thuốc làm hạ axit uric máu nhóm ức chế men xanthine oxidase giúp làm hạ huyết áp mới khởi phát ở tuổi thanh thiếu niên.
Nhóm bệnh lý mạch máu: Tăng nồng độ axit máu tăng cao ảnh hưởng đến chức năng của lớp tế bào nội mạc mạch máu, kích thích giải phòng các gốc tự do, hoạt hóa các chất trung gian của quá trình viêm, gây tăng kết tụ tiểu cầu, tạo các vi huyết khối, các phản ứng viêm mạn tính và về lâu làm tổn thương thành mạch máu.
Acid uric tăng cao cũng là yếu tố có giá trị tiên lượng xuất hiện các biến cố tim mạch ở bệnh nhân suy tim, bệnh lý mạch vành.
Axit uric tăng cao cũng là yếu tố có giá trị tiên lượng xuất hiện các biến cố tim mạch ở bệnh nhân suy tim, bệnh lý mạch vành mặc dù vẫn chưa phân định được việc tăng axit uric ở những bệnh nhân này là nguyên nhân hay chỉ là hậu quả của suy giảm chức năng thận ở các bệnh nhân suy tim.
Axit uric tăng cao cũng là yếu tố có giá trị tiên lượng xuất hiện các biến cố tim mạch ở bệnh nhân suy tim, bệnh lý mạch vành mặc dù vẫn chưa phân định được việc tăng axit uric ở những bệnh nhân này là nguyên nhân hay chỉ là hậu quả của suy giảm chức năng thận ở các bệnh nhân suy tim.
Nhóm bệnh lý thận: Các nghiên cứu thực nghiệm trên động vật và thử nghiệm lâm sàng đều gợi ý rằng việc tăng Axit uric có thể dẫn tới bệnh thận mà không do lắng đọng tinh thể urate. Tăng Axit uric có ảnh hưởng đến chức năng thận thông qua việc gây tổn thương các mạch máu thận, làm mất cơ chế tự điều hòa của thận, đặc biệt ở các bệnh nhân đái tháo đường. Điều trị làm giảm nồng độ Axit uric máu giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh lý thận, nhất là ở những bệnh nhân có lượng axit uric máu rất cao.
Axit uric máu tăng cao làm tăng huyết áp và biến chứng suy thận
Ngày càng gia tăng các bằng chứng cho thấy Axit uric có thể đóng góp vào việc xuất hiện các rối loạn trong hội chứng chuyển hóa. Trước đây, người ta cho rằng, nồng độ axit uric tăng cao trong hội chứng chuyển hóa là do cường insulin, vì insulin làm giảm tiết axit uric ở thận. Tuy nhiên, thực tế trong rất nhiều trường hợp, tăng axit uric lại xuất hiện trước cường insulin, béo phì và đái tháo đường. Ở các bệnh nhân đái tháo đường có tăng axit uric thì tỷ lệ biến chứng và tử vong cao hơn ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường không có tăng Axit uric.
Tăng axit uric máu cũng đặc biệt có liên quan đến các bệnh lý mạch ngoại vi
Tăng Axit uric máu cũng đặc biệt có liên quan đến các bệnh lý mạch ngoại vi, mạch cảnh, tiền sản giật và chứng sa sút trí tuệ có nguồn gốc mạch máu. Các nghiên cứu cũng đã chứng minh được việc điều trị hạ axit uric góp phần làm ngăn ngừa hoặc giảm tiến triển của các bệnh lý này trên thực nghiệm và lâm sàng.
Mặc dù hiện nay chưa có một công trình khoa học nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề nay. Nhưng nhìn chung vào thực tiễn đã cho thấy vai trò của axit uic trong các bệnh lý huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, bệnh lý thận, tiền sản giật và việc kiểm soát nồng độ axit uric máu là hết sức cần thiết thông qua một chế độ ăn uống hợp lý, một lối sống lành mạnh và điều trị bằng các phác đồ hạ axit uric máu nếu cần.
TS.BS. Vũ Đức Định, GS. TS. Lê Ngọc Thành
0 nhận xét :
Đăng nhận xét